De invloed op de leefomstandigheden

Een belangrijke vraag is wat de impact is van de verandering van het klimaat op de leefomstandigheden van mensen. Het gaat daarbij enerzijds op de stijging van de gemiddelde temperatuur. Anderzijds gaat het om de impact van extreme weersomstandigheden. Extreme weersomstandigheden kunnen grote impact hebben. Overstromingen, orkanen of langdurige droogte kunnen een verwoestend effect hebben met grote aantallen slachtoffers. Het is daarom begrijpelijk dat mensen zich zorgen maken over verandering van klimaat als dat tot meer extreme weersomstandigheden zou leiden.

De impact van opwarming

Voor de leefomstandigheden van de meeste mensen is de opwarming positief. Je ziet dat als mensen de gelegenheid hebben (in vakanties of na pensionering), ze bij voorkeur naar warmere gebieden gaan. Daarbij moet bedacht worden dat de temperatuurstijging zich voor het grootste deel voor hogere breedtegraden voor doet en minder nabij de evenaar, waar het al warm is. Voor Nederland betekent één graad temperatuurstijging dat we de klimaatomstandigheden krijgen die eerder in Parijs waren. De opwarming zorgt er ook voor dat er minder energie nodig is voor verwarming van huizen en kantoren. Er is wel meer energie nodig voor de koeling van gebouwen, maar per saldo zal het energieverbruik bij hogere temperaturen dalen.

Minder sterfgevallen door hogere temperatuur

Er zijn de afgelopen tijd verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de impact van temperatuur op het aantal sterfgevallen in de samenleving. Zo heeft het team van Dr Antonio Gasparrini van het Department of Medical Statistics in Londen in 2015 een uitgebreide systematische analyse uitgevoerd naar de invloed van niet-optimale omgevingstemperaturen op het aantal sterfgevallen in een land. De conclusie van het onderzoek is dat temperatuur mede verantwoordelijk is voor 7,71% van alle sterfgevallen en dat het grootste deel daarvan (7,29%) betrekking had op te lage temperaturen. Te hoge temperaturen waren maar voor 0,42% verantwoordelijk.

Een recent onderzoek van Qi Zhao et al. in de Lancet van juli 2021 bevestigt dit beeld. Het gaat hier om een statistische analyse van sterftecijfers en omgevingstemperatuur in 750 plaatsen in 43 landen in de wereld. Van alle sterfgevallen blijkt 9,4% gekoppeld te zijn aan niet optimale temperaturen: 8,5% is gerelateerd aan te lage temperaturen en 0,9% aan te hoge temperaturen. Koude blijkt dus een bijna 10 keer grotere boosdoener dan hitte.

Interessant in dit onderzoek is ook de invloed van klimaatverandering op het sterftecijfers in de wereld. Door de temperatuurstijging van de afgelopen 20 jaar overlijden er minder mensen door (extreme) kou en meer mensen door (extreme) warmte. Maar per saldo is het beeld gunstig: het koude gerelateerde sterftecijfer daalt met 0,51% terwijl het warmte gerelateerde sterftecijfer stijgt met 0,21%. Dit is weergegeven in de volgende grafiek.

De opwarming van de aarde heeft er dus voor gezorgd dat er jaarlijks circa 166.000 minder mensen overlijden. Dit staat in schril contrast met het breedverspreide idee dat klimaatverandering ten koste gaat van de gezondheid van mensen.

De impact van extreme weersomstandigheden

In tegenstelling tot het gevoel dat veel mensen hebben, is het aantal slachtoffers als gevolg van extreme weersomstandigheden in de wereld in de afgelopen eeuw sterk afgenomen. In de International Disaster Database zijn de jaarlijkse aantallen slachtoffers te vinden als gevolg van verschillende soorten rampen: droogte (50%), overstromingen (30%), aardbevingen (11%), stormen (6%) en 3% door alle andere oorzaken (zoals lawines, hittegolven, modderstromen, enz.).

In een publicatie in Technological Forecasting & Social Change heeft Bjorn Lomborg de aantallen uitgesplitst naar klimaatgerelateerde rampen en alle overige rampen. Zoals te zien is in onderstaande grafiek is het aantal slachtoffers van klimaatgerelateerde rampen zowel in absolute aantallen als gerelateerd aan het aantal inwoners sterk gedaald. De kans om te overlijden als gevolg van een klimaatgerelateerde ramp is sinds 1920 100 keer kleiner geworden.

De grafieken laten zien dat we nu veel minder kwetsbaar zijn voor klimaateffecten dan ooit in de afgelopen 100 jaar. Het is mogelijk dat klimaatverandering de situatie in de afgelopen eeuw heeft verergerd (hoewel dat voor overstromingen, droogtes, natuurbranden en orkanen niet het geval is), maar het zijn vooral de toegenomen welvaart en de verbeterde beschermingsmaatregelen die voor dit resultaat hebben gezorgd.

Referenties