Veranderingen in de kustlijnen

De veranderingen in de kustlijnen vormen een belangrijke indicatie van het mogelijke gevaar voor de vaak dichtbevolkte achterliggende gebieden. Bij een stijgende zeespiegel is de verwachting dat in het geval van zandstranden er erosie optreedt en daarmee een verschuiving van de kustlijn. In een onderzoek van Luijendijk et al in 2018 is gebleken dat maar 24% van de zandstranden van de wereld eroderen, terwijl 28% aangroeit en 48% stabiel is. Het onderzoek is uitgevoerd door satellietbeelden die vanaf 1984 beschikbaar zijn te analyseren. Grosso modo zijn de kustlijnen in de wereld in de afgelopen 35 jaar dus stabiel gebleven.

Hieronder is de situatie weergegeven van de kustlijn op de verschillende plaatsen in de wereld. Via de website van Deltares kun je inzoomen op de details per gebied.

Ook uit een eerder onderzoek uit 2016 van Donchyts et al. blijkt dat kustlijnen de afgelopen jaren meer land hebben gewonnen dan verloren. Dr. Fedor Baart van de Technische Universiteit van Delft meldde bij de BBC: "We expected that the coast would start to retreat due to sea level rise, but the most surprising thing is that the coasts are growing all over the world" "We hadden verwacht dat de kust zich zou terugtrekken als gevolg van zeespiegelstijging, maar het meest verrassende is dat de kusten over de hele wereld groeien". De stabiliteit van de kustlijnen is een indicatie dat de zeespiegelstijging minder snel gaat dan het IPCC voorspelt en meer in lijn is met de stijging die blijkt uit de getijdenmetingen.

Ook een recent onderzoek van een Australisch onderzoeksteam onder leiding van Yongjing Mao bevestigt de groei van de kustlijnen wereldwijd. Het team maakt gebruik van historische satellietbeelden met hoge resolutie van Google Earth. Zij komen tot de conclusie dat in de periode van 1984 tot en met 2019 de kustlijnen wereldwijd met gemiddeld 26 centimeter per jaar zijn gegroeid. Volgens Mao en collega’s zijn de Australische kusten gegroeid met een snelheid van +0,10 m/jaar. De Aziatische kusten zijn met +0,64 m/jaar gegroeid. De kusten van Europa breiden zich uit met +0,45 m/jaar. En het Afrikaanse continent is sinds 1984 met +0,31 m/jaar gegroeid. De enige twee continenten waar de kusten de afgelopen decennia niet zijn gegroeid, zijn Zuid-Amerika (0,00 m/jaar) en Noord-Amerika (-0,29 m/jaar).

In bovenstaande grafiek zijn de plaatsen met landaanwas in groen aangegeven, de plaatsen met landerosie in rood. De panelen aan de onderkant en rechterkant geven de gemiddelde percentuele groei en afname aan langs de lengtegraad (longitude) en langs de breedtegraad (latitude) weer.

Zinkende eilanden?

Als het gaat om de dreiging van een stijgende zeespiegel is altijd veel aandacht uitgegaan naar eilanden in de Stille en Indische Oceaan. Veel van deze eilanden zijn kwetsbaar omdat ze relatief laag zijn. Zo voorspelt bijvoorbeeld Storlazzi et al. (2018) in een door het Amerikaanse Pentagon gefinancierd onderzoek, dat “duizenden” tropische eilanden voor 2065 onbewoonbaar dreigen te worden door het gestegen water. Volgens Storllazzi is het grootste gevaar in de nabije toekomst dat er door de grote golven die over het land spoelen zout in het grondwater terecht komt en het hierdoor ondrinkbaar wordt.

Het probleem bij deze alarmerende berichten is, dat ze uitgaan van de veel te hoge verwachtingen over de zeespiegelstijging van het IPCC. Het opmerkelijke is dat in de afgelopen tijd het grootste deel van de eilanden in de Stille en Indische Oceaan juist zijn gegroeid, zoals onder andere blijkt uit de recente studie van Andrew Holdaway van de Universiteit van Oackland, Nieuw-Zeeland. Door kunstmatige landaanwinning en door sedimentatie, dat wil zeggen afzetting van zand, koraalafval of ander materiaal op de kust, groeien de eilanden net zoals aan de Nederlandse kust het geval is. Dit geldt in het bijzonder voor de Maldiven, maar ook voor eilandengroepen in de Zuid-Chinese Zee, Kiribati en Tuvalu. Sommige eilanden zijn wel 20% tot 30% groter geworden.

De beeldvorming over de veronderstelde bedreiging van deze eilanden klopt niet met de werkelijkheid. Tijdens de laatste grote klimaatconferentie in Glasgow hield de minister van buitenlandse zaken van Tuvalu staand in zee een dramatische oproep ‘We are sinking’. In werkelijkheid is de eilandengroep in de periode 2000 tot 2017 met 7% gegroeid.

Al in 2015 heeft Professor Paul Kench van de Universiteit van Auckland 29 eilanden in de Stille Oceaan onderzocht en geconstateerd dat 80% ondanks de stijging van de zeespiegel groter waren geworden: "We analyzed six time slices of shoreline position over the past 118 yr at 29 islands of Funafuti Atoll to determine their physical response to recent sea-level rise. Despite the magnitude of this (sea level) rise, no islands have been lost, the majority have enlarged, and there has been a 7.3% increase in net island area over the past century (A.D. 1897-2013). There is no evidence of heightened erosion over the past half-century as sea-level rise accelerated. Reef islands in Funafuti continually adjust their size, shape, and position in response to variations in boundary conditions, including storms, sediment supply, as well as sea level." "We analyseerden zes tijdvakken van de kustlijnpositie over de afgelopen 118 jaar op 29 eilanden van Funafuti Atollen om hun fysieke reactie op recente zeespiegelstijging te bepalen. Ondanks de omvang van deze (zeespiegel)stijging zijn er geen eilanden verloren gegaan, het merendeel is vergroot en de netto-eilandoppervlakte is de afgelopen eeuw met 7,3% toegenomen (1897-2013). Er is geen bewijs van verhoogde erosie in de afgelopen halve eeuw toen de stijging van de zeespiegel versnelde. Rifeilanden in Funafuti passen voortdurend hun grootte, vorm en positie aan in reactie op variaties in grensvoorwaarden, waaronder stormen, sedimentaanvoer en zeeniveau."

Referenties