Bestaat er consensus in de wetenschap?

De eenzijdigheid in de berichtgeving op radio en televisie over het klimaat vindt zijn oorsprong is het idee dat in de wetenschap een vorm van consensus zou bestaan over dit onderwerp. De indruk wordt gewekt dat onomstotelijk vast staat dat de uitstoot van broeikasgassen door de mens bepalend is voor de gestegen temperatuur op aarde. Daarbij komt steeds weer terug dat 97% van alle klimaatwetenschappers dit oorzakelijk verband zou onderschrijven. Zelfs Barack Obama twitterde in mei 2013 dat “97% van de wetenschappers het met elkaar eens is: klimaatverandering is echt, door mensen ontstaan en gevaarlijk”.

97% consensus?

De oorsprong van dit kwalijke misverstand is een onderzoek uit 2013 van psycholoog en klimaatactivist John Cook, waarin hij op basis van een analyse van 12.000 wetenschappelijke artikelen de suggestie deed dat meer dan 97% van de wetenschappers van mening waren dat mensen de opwarming van de aarde hebben veroorzaakt.

Inmiddels is dit onderzoek in allerlei wetenschappelijke tijdschriften, nieuwsmedia, blogs, enzovoorts grondig weerlegd. De studie van Cook was zo slordig en gebrekkig dat bekende klimaatwetenschappers zich er publiekelijk tegen hebben uitgesproken. Professor Mike Hulme van de Universiteit van East Anglia formuleerde het als volgt: “The ‘97% consensus’ article is poorly conceived, poorly designed, and poorly executed. It obscures the complexities of the climate issue and it is a sign of the desperately poor level of public and policy debate in this country (UK) that the energy minister should cite it.” “Het artikel ‘97% consensus’ is slecht bedacht, slecht ontworpen en slecht uitgevoerd. Het verdoezelt de complexiteit van het klimaatprobleem en het is een teken van het wanhopig slechte niveau van het publieke en beleidsdebat in dit land [VK] dat de minister van Energie het zou moeten noemen”.

In de video legt Mark Mathis van de Clear Energy Alliance uit hoe het foutieve beeld over 97% consensus tot stand is gekomen en welke grote financiële belangen een rol spelen om dit beeld in stand te houden. Op deze webpagina is een lijst van 97 artikelen te vinden, die de studie van Cook's 97% "consensus" weerleggen. In een artikel op Climategate laat Robert Pol in een kort overzicht zien dat van de 12.000 artikelen die Cook heeft onderzocht in werkelijkheid maar 1,6% mensen expliciet verantwoordelijk stellen voor klimaatopwarming. Het overgrote deel van de onderzoekers is genuanceerd (bijvoorbeeld door te onderschrijven dat CO₂ een broeikasgas is) of spreken zich überhaupt niet uit over deze kwestie.

Overeenstemming is er in grote mate over de volgende zaken.

• De temperatuur op aarde is gestegen sinds 1850.
• Mensen voegen CO₂ toe aan de atmosfeer.
• CO₂ en andere broeikasgassen hebben een opwarmend effect.

Er is echter onenigheid over de meest ingrijpende kwesties.

• Hoe groot is de temperatuurstijging sinds 1850?
• Waarom stijgt de CO₂-concentratie in de atmosfeer?
• Is de temperatuurstijging uitzonderlijk of natuurlijk?
• Hoeveel van de recente opwarming is veroorzaakt door mensen?
• Hoeveel zal de planeet opwarmen in de 21e eeuw?
• Is opwarming ‘gevaarlijk’ of juist gunstig?
• Hoe we moeten reageren op de opwarming om het welzijn van de mens te verbeteren?

Wetenschap versus consensus

"Why 100 authors? If I were wrong, then one would have been enough!" "Waarom 100 auteurs? Als ik het mis had, zou één voldoende zijn geweest!"

Het dilemma tussen wetenschap en consensus wringt ook in de rapporten van het IPCC. Zeker in de delen die bestemd zijn voor beleidsmakers geeft het IPCC steeds de mate van consensus aan die er zou bestaan onder wetenschappers, in termen van very unlikely, medium confidence, virtually certain, unequivocal zeer onwaarschijnlijk, gemiddeld vertrouwen, vrijwel zeker, ondubbelzinnig, enzovoorts. Daarbij kiest het IPCC er echter wel voor om bepaalde datasets of wetenschappelijke publicaties die de alarmerende conclusies niet ondersteunen, bewust weg te laten. Naar aanleiding van een recente studie over de invloed van de zon op het klimaat, zegt Dr. Ronan Conolly hierover: "The IPCC is mandated to find a consensus on the causes of climate change. I understand the political usefulness of having a consensus view in that it makes things easier for politicians. However, science doesn’t work by consensus. In fact, science thrives best when scientists are allowed to disagree with each other and to investigate the various reasons for disagreement. I fear that .. the IPCC have seriously hampered scientific progress into genuinely understanding the causes of recent and future climate change." "Het IPCC heeft de opdracht om een consensus te vinden over de oorzaken van klimaatverandering. Ik begrijp het politieke nut van het hebben van een consensus, omdat het de zaken voor politici gemakkelijker maakt. Wetenschap werkt echter niet bij consensus. In feite gedijt wetenschap het beste wanneer wetenschappers het met elkaar oneens mogen zijn en de verschillende redenen voor onenigheid mogen onderzoeken. Ik vrees dat .. het IPCC de wetenschappelijke vooruitgang ernstig heeft belemmerd om de oorzaken van recente en toekomstige klimaatverandering echt te begrijpen."

World Climate Declaration

Dat er ook feitelijk geen sprake is van consensus blijkt ook uit het grote aantal ondertekenaars van de World Climate Declaration, een verklaring die stelt dat er geen sprake is van een climate emergency (klimaatnoodsituatie), dat natuurlijke factoren een grote rol spelen bij klimaatverandering, dat de opwarming veel kleiner is dan modellen voorspellen, dat CO₂ vooral een bouwstof is voor de natuur en dat klimaatwetenschap veel minder politiek zou moeten zijn en klimaatbeleid meer wetenschappelijk. Meer dan 1300 wetenschappers en professionals vanuit de hele wereld hebben deze verklaring ondertekend, waaronder ook de Noorse natuurkunde Nobelprijswinnaar professor Ivar Giaever.

De omvang van de oppositie tegen de moderne 'gevestigde' klimaatwetenschap is opmerkelijk, omdat het moeilijk is om in de academische wereld onderzoeksgeld in te zamelen voor elk onderzoek dat afwijkt van de geaccepteerde visie over het klimaat.