Temperatuur in historisch perspectief
Er is een schat aan betrouwbare gegevens over het klimaat beschikbaar gekomen vanuit het Greenland Ice Sheet Project (GISP2), een Europees onderzoeksproject, georganiseerd door de European Science Foundation. Het project liep van 1989 tot 1995. GISP heeft met succes een 3029-meter lange ijskern geboord in de bodem van de ijskap van Groenland. Studies van bestanddelen in de kern hebben een gedetailleerd overzicht opgeleverd van klimatologische variaties van de afgelopen 50.000 jaar tot aan het jaar 1906. De waarnemingen in het ijs vormen een goede indicatie ('proxy') voor de luchttemperaturen.
In de onderstaande grafieken zijn de gegevens van GISP gecombineerd met de gegevens van HadCRUT4 voor de periode vanaf 1905. De eerste grafiek bovenaan toont de relatief sterke stijging van de laatste 150 jaar, die heeft geleid tot alle alarmerende berichten over de plotselinge opwarming van de aarde. Als we verder in de tijd terugkijken, ontstaat echter een ander perspectief. In de tweede grafiek is er nog steeds sprake van een substantiële temperatuurstijging vanaf 1850, maar het is ook duidelijk dat het rond het jaar 1000 en aan het begin van onze jaartelling niet kouder was dan nu. Als we nog verder terugkijken in de tijd kunnen we concluderen dat de huidige opwarming zeker geen uitzondering is ten opzichte van eerdere variaties in de temperatuur en dat sommige pieken aanzienlijk hoger waren dan we nu zien.
Bovenstaande grafiek is ook te vinden op Wikipedia.
Een mooie illustratie van de hoge temperaturen in de Middeleeuwen zijn de vondsten van boomresten op Alaska, onder andere bij de smeltende Mendenhall gletsjer. Onderzoekers van de University of Alaska Southeast in Juneau hebben gemerkt dat steeds meer bomen opduiken, vele in hun oorspronkelijke rechtopstaande positie en sommige nog met wortels en zelfs een beetje bast. Op basis van jaarringen en koolstofdatering staat vast dat deze resten tussen de 1000 en 2000 jaar oud zijn.
Snelheid van de opwarming
Zoals in de grafiek te zien is, is ook de snelheid waarmee de temperatuur op dit moment stijgt weliswaar snel, maar zeker niet uitzonderlijk. Sinds 1850 is de gemiddelde temperatuur op aarde met ongeveer 1°C gestegen. Deze stijging is volledig vergelijkbaar met de piek die in de Middeleeuwen te zien is. Te zien is dat er geregeld periodes zijn waarin de temperatuur snel stijgt of daalt. In onderstaande grafiek zijn enkele periodes van 150 jaar als voorbeeld opgenomen ten opzichte van de afgelopen 150 jaar. Het laat zien dat de huidige periode van opwarming zeker geen uitzondering is.
Schommelingen in de temperatuur van meerdere graden per 10 of 100 jaar zijn in het iets verdere verleden (meer dan 10.000 jaar geleden) zelfs heel frequent voorgekomen. Dergelijke fluctuaties in de laatste ijstijd staan bekend onder de naam Heinrich and Dansgaard-Oeschger events. Het laat zien dat ook zonder menselijke invloed dit soort snelle veranderingen gemakkelijk gebeuren.