Zonneactiviteit en bewolking
Het is duidelijk dat bewolking een cruciale rol speelt bij klimaatverandering. Maar de vraag is: hoe het komt dat de gemiddelde hoeveelheid (lage) bewolking verandert. De theorie van de Deense natuurkundige Henrik Svensmark staat hierbij centraal. Een goede uiteenzetting en onderbouwing van zijn theorie is te lezen in het GWPF-rapport 'Force Majeur: The Sun's Role in Climate Change'. Ook zijn presentatie van begin dit jaar op YouTube is zeer de moeite waard. Volgens Svensmark worden veranderingen in het wolkendek voor een belangrijk deel veroorzaakt door de hoeveelheid kosmische straling. Kosmische straling is een verzamelnaam voor deeltjes met een hoge energie (ioniserende straling) vanuit het heelal. Wanneer de atmosfeer afkoelt tot op het punt van condensatie, is er nog altijd een kleine verstoring nodig om de condensatie op gang te brengen. Een miniem stofdeeltje bijvoorbeeld of een geladen deeltje van de kosmische straling van de zon. We noemen dat condensatiekernen. Wanneer deze afwezig zijn, blijft condensatie en wolkenvorming langere tijd uit (oververzadiging). Hoe meer condensatiekernen, hoe makkelijker zich wolken vormen. Zo kunnen kosmische stralen de wolkenvorming bevorderen.
De hoeveelheid kosmische straling wordt op zijn beurt beïnvloed door de zonneactiviteit. Het gaat daarbij niet om de hoeveelheid zonlicht, maar om de veranderingen van het magnetisch veld van de zon. In periodes dat het magnetisch veld van de zon sterker is, kan de kosmische straling minder gemakkelijk in de atmosfeer komen en kunnen wolken zich minder gemakkelijk ontwikkelen en vindt er opwarming van de aarde plaats. Als het magnetisch veld van de zon minder sterk is, vindt het omgekeerde plaats. Dit verklaart ook de eerder waargenomen samenhang tussen zonneactiviteit en temperatuur.
In de volgende figuur is effect samengevat: een grotere zonneactiviteit gaat samen met een toename van het magnetisch veld van de zon. Dit zorgt voor minder kosmische straling en daardoor minder ionisatie. Hierdoor worden minder deeltjes gevormd die kunnen uitgroeien tot kernen waarop condensatie kan plaatsvinden. Dit leidt weer tot minder bewolking en hogere temperaturen. In de analogie van de wolken als zonnescherm kun je zeggen dat de mate van zonneactiviteit bepaalt hoever het zonnescherm open of dicht staat.
De theorie van Svensmark is onder klimaatwetenschappers niet onomstreden. Het verhaal is op zich goed wetenschappelijk onderbouwd, maar het gaat in tegen de nog breed gedragen opvatting dat menselijk CO₂ de dominante veroorzaker van de opwarming is. Toch komt er steeds meer bijval voor zijn conclusies. Een interessant voorbeeld is de gerenommeerde wetenschapper Dr.Rex Fleming. Na zijn vertrek bij NOAA komt ook hij in een recent onderzoek tot de conclusie dat de temperatuur op aarde gerelateerd is aan het magnetisch veld van de zon en de hoeveelheid bewolking. Hij bevestigt hiermee de analyse van Svensmark.